Vestfalski mir

Vestfalski mir

Pregovori o miru započeti punu deceniju pre konačnog svršetka ratnih operacija - 1638. godine u Hamburgu. Tri godine docnije, decembra 1641. sklopljen je ugovor kojim su kao mesta za pregovore odredjeni Minster i Osnabrik. Oba grada nalaze se u pokrajini Vestfaliji (55 km udaljeni jedan od drugoga) otuda je i mir kojim je okončan Tridesetogodišnji rat nazvan Vestfalskim. Minster je bio katolički grad pa je u njemu sklopljen ugovor izmedju katoličkih sila - Carstva i Francuske a u protestantskom Osnabriku pregovarali su Carstvo i Švedska. Konferencija u Minsteru je zvanično otvorena 4. decembra 1644. Pregovori su najintenzivnije vodjeni sredinom 1645. a onda su prekinuti jer je svaka strana očekivala da će na bojnom polju ojačati i svoje pozicije u diplomatskoj borbi.
Na mirovnoj konferenciji učestovale su sve evropske države izuzev Engleske, Rusije, Poljske i Turske. Mir nije potpisan izmedju Francuske i Španije koje su ratovale sve do 1659. tj. do utanačenja Pirinejskog mira. Vestfalski mir potpisan je 24. oktobra 1648. godine.
Francuska je dobila: 1) biskupije Mec, Tul i Verden; 2) Filipsburg i Brajsah na istočnoj strani Rajne i Pinerolo u Pijemontu; 3) nejasno odredjena prava (zato što je bilo kontradiktornih odredbi u ugovoru) u Alzasu u pogledu slobodnih gradova, crkvenih zemalja i feudalnih poseda.
Švedska je dobila: 1) Zapadnu Pomeraniju, uključujući Štetin i ušće Odre; 2) Vizmar, Meklenburg 3) biskupije Bremen i Ferden koje su joj omogućavale kontrolu nad ušćima Vezera i Elbe; 4) pet miliona talira ratne odštete ("za zadovoljenje vojske").
Saksonija je zadržala Lužice.
Bavarska je, takodje, zadržala Gornju Falačku a njeni kneževi titulu izbornika.
Donja Falačka je obnovljena a Karlu Ludvigu sinu Fridriha V vraćena je titula izbornika tako da je sada bilo osam umesto ranijih sedam izbornih kneževa.
Brandenburg je dobio 1) istočnu Pomeraniju; 2) biskupije Kaminin, Halberštat i Minden; 3) pravo na nasledje nadbiskupije u Magdeburgu.
Švajcarska konfederacija je i zvanično postala nezavisna od Carstva.
Holandija (Ujedinjene provincije) je, ugovorom potpisanim sa Španijom januara 1648. u Minsteru, takodje, formalno priznata kao nezavisna, mada je de facto to bila od 1609. godine. Habsburgovci su sve teritorijalne ustupke učinili na račun Carstva a ne svojih poseda - odrekli su se samo Brajsaha i prava na Alzas. Povučen je Edikt o restituciji a 1. januar 1624. je uzet kao polazan datum za regulisanje verskih pitanja tj. u presudjivanju sporova nastalih izmedju katolika i protestanata oko crkvenih poseda, prava na korišćenje crkava i slobode veroispovesti. Kalvinisti, koji do tada nisu bili priznati, izjednačeni su sa luteranima u pravima koja je jamčio Augsburški verski mir iz 1555. godine. To znači da su punu suverenost odlučivanja o veroispovesti na svojoj teritoriji imali kneževi i slobodni gradovi.
Tridesetogodišnji rat ostao je upamćen u tradiciji kao jedan od najsurovijih u istoriji starog kontinenta. Najteže je stradala Nemačka. Podaci o gubicima u stanovništvu su u literaturi različiti ali je neosporno da je Nemačka doživela pravu demografsku katastrofu. Negde se navodi da je od 17 miliona stanovnika ove zemlje u ratu ubijeno 10 miliona tj. 10 od 22 miliona. Pojedini krajevi kao Falačka i Češka gotovo su opusteli. Neki istoričari tvrde da je Falačka izgubila 90% stanovništva. Pored velikih gubitaka u stanovništvu Tridesetogodišnji rat doneo je velika razaranja, pljačku. Ovo je poslednji rat u kome su najamnici igrali glavnu ulogu - u narednom razdoblju velike evropske države počeće sa uredjenjem disciplinovanih stajaćih vojsci.. . Vojske su bile i dalje najamničke, loše snabdevane i predstavljale su pravu napast za stanovništvo. Obično je kontigent od 30.000 boraca pratilo oko 100.000 ljudi. Raspojasani i svirepi najamnici počinili su velika zverstva i pljačku u ratu ali i posle njega - bande raspuštenih vojnika su još dugo harale drumovima.